بخش‌هایی برگزیده از کتاب تأملات اثر مارکوس اورلیوس

جمعه, ۷ مهر ۱۴۰۲، ۰۵:۰۴ ب.ظ

چند روز پیش در یک پست جداگانه (اینجا) به معرفی کتاب تأملات اثر مارکوس اورلیوس فیلسوف و امپراتور روم باستان پرداختم. در این پست برای تکمیل مطالب آن پست، بخش‌هایی از کتاب را برگزیده‌ام که امیدوارم برای شما مفید باشد.

تیره‌بخت‌ترین انسان کسی است که سودای فهم کل خلقت را در سر داشته باشد و به قول شاعر «به پژوهش در اعماق زمین بپردازد» و با دقتی کنجکاوانه در پی کشف اسرار ارواح دیگران باشد، غافل از اینکه به روح خویش پرداختن، و خادم وفادارش بودن، او را کفایت می‌کند.
اگر قرار باشد که سه هزار سال یا حتی سی هزار سال زندگی کنی، به یاد داشته باش که تنها زندگی‌ای که انسان می‌تواند از دست بدهد همان زندگی‌ای است که در لحظه اکنون دارد، و افزون بر آن، این که انسان نمی‌تواند غیر از زندگی‌ای که از دست می‌دهد زندگی دیگری داشته باشد.
اگر به چیستی و چرایی افکار، اقوال، افعال و نقشه‌های دیگران فکر کنی – در یک کلام، هر چیزی که تو را از وفاداری به فرمانروای درونت بازمی‌دارد – فرصت انجام دادن دیگر کارها را از دست خواهی داد.
چیزهای بیرونی به هیچ وجه نمی‌توانند روح را متأثر سازند؛ آن‌ها به روح راهی ندارند، نه می‌توانند آن را تغییر دهند و نه آن را به حرکت درمی‌آورند؛ روح معیارهای داوری خاص خود را دارد و بر اساس آن‌ها هر تجربه‌ای را ارزیابی می‌کند.
انسان جویای نام، سعادتش را در رد و قبول دیگران جستجو می‌کند؛ انسان لذت طلب، سعادتش را در ارضای شهواتش دنبال می‌کند. ولی انسان عاقل سعادتش را در رفتار خودش می‌جوید.
داشته‌های خود را بیش‌ازحد باارزش مشمار، زیرا در این صورت اگر آن‌ها را از دست بدهی، مغموم و ناراحت خواهی شد.
ممکن است جلوی اقدامات ما گرفته شود… اما هیچ چیزی نمی‌تواند جلوی نیات یا خواست‌های ما را بگیرد. چون ما توان سازگاری و تطبیق دادن داریم. ذهن می‌تواند موانع موجود در اعمال را سازگار کرده و به اهدافش تبدیل کند. مانعِ عمل موجب پیشبرد عمل می‌شود. چیزی که بر سر راه قرار می‌گیرد، خود راه می‌شود.
اگر به دنبال آرامش هستید، کمتر عمل کنید. یا (دقیق‌ترش را بخواهید) آنچه ضروری است انجام دهید، آنچه وجود یک موجود اجتماعی به آن نیاز دارد را به روش لازم انجام دهید.
این نوع عمل کردن رضایت مضاعف به همراه دارد: کار کمتر را بهتر انجام دادن. چون بیشتر آنچه می‌گوییم و انجام می‌دهیم ضروری نیست. اگر بتوانید اینها را حذف کنید، زمان و آرامش بیشتری خواهید داشت. هر لحظه از خودتان بپرسید: آیا ضرورتی دارد؟
اما باید فرضیات غیرضروری را هم حذف کرد. همینطور اقدامات غیرضروری که در پی فرضیات غیرضروری می‌آیند.
احساس محبت نسبت به مردم حتی زمانی که مرتکب اشتباه می‌شوند، به شکل منحصر به فردی انسانی است. شما هم می‌توانید این کار را انجام دهید، اگر بتوانید تشخیص دهید که آن‌ها نیز انسان هستند، که از روی نادانی و برخلاف میل‌شان عمل می‌کنند و اینکه سرانجام همه انسان‌ها مرگ است. مهمتر از همه، اینکه آن‌ها واقعاً به شما صدمه نزده‌اند و توانایی شما برای انتخاب کردن را ضعیف نکرده‌اند.
او فقط کاری را انجام می‌دهد که باید انجام دهد و دائماً آنچه را که دنیا برای او در نظر گرفته است انجام می‌دهد و اعتماد دارد که در همه چیز خیری نهفته است. زیرا هر کس سرنوشت خودش را دارد و سرنوشت راه خودش را طی می‌کند.
برای تماشای سیر ستارگان به گونه‌ای که گویی با آن‌ها می‌چرخید، مداوم به خاطر داشته باشید که عناصر چگونه به یکدیگر تغییر می‌یابند. افکاری از این دست، گل و لای زندگی زیرین را می‌شویند.