معرفی کتاب تاریخ کهن قلندریه اثر احمد تارگون کارا مصطفی
کتاب «تاریخ کهن قلندریه» نوشتهٔ احمد تارگون کارا مصطفی را خانم مرضیۀ سلیمانی ترجمه کرده است و در سال ۱۳۹۶ به چاپ رسانده است.
«تاریخ کهن قلندریه» ابتدا نحوهٔ برآمدن و شکل گرفتن قلندریه از دل تصوّف را نشان می‌دهد و سپس عقاید، افکار، منش و رفتارهای قلندران را مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهد، در ادامه به معرّفی سردمداران این جریان از جمله جمال‌الدّین ساوی، قطب‌الدّین حیدر و عثمان بابا می‌پردازد و در پایان نیز حوزهٔ گسترش این جریان را در خاورمیانهٔ عربی، ایران، هند و آسیای صغیر نشان می‌دهد. احمد تارگون قلندریه را اقلیّتی معترض به نهادهای رسمی صوفیه می‌داند؛ اقلیّتی که می‌کوشد تا با رفتارهای ضدّاجتماعی‌ای چون زُهد افراطی، لخت و عور شدن، تراشیدن موی سر، ریش، سبیل و ابرو (عمل چهارضرب)، نوشیدن شراب، مصرف بنگ و حشیش و رفتارهای نامتعارف جنسی، اعتراضش را به گوش جامعه برساند. این کتاب در کنار کتاب خوب استاد شفیعی کدکنی یعنی «قلندریه در تاریخ»، منبع ارزشمندی برای فهم جریان فرهنگی قلندریه است.
- این مقاله را هم ببینید: قلندریه و خاکساریه
قلندریه، جریان مبهم و پرپیچ‌وتابی است. تاریخ دور و درازی دارد و ریشه‌های بلند و متداومش از تصوف تا فرهنگ عامه را در برمی‌گیرد. علاوه بر این در ادبیات و شعر نیز بازتاب گسترده یافته و شاعران صوفی مسلک، این طریقت را پسندیده و قلندوشی و قلندر روشی پیشه کرده و اصطلاحات آن را در جای جای شعرهایشان گنجانده‌اند. تصوری که عموم مردم از درویشان و صوفیان دوره‌گرد داشته و دارند، برگرفته از همین قلندران بوده است. این‌ها در تمام کشورهای اسلامی به صورت افراد یا گروه‌های منزوی حضورداشته‌اند.
بابا طاهر عریان نخستین شعر قلندری را با مضمونی لطیف و زیبا سروده است. این دوبیتی، آئینۀ تمام‌نما و بازگوکنندۀ قصه دراز قلندران در طول تاریخ است.
مو آن رندم که نامم بی قلندر
نه خان دیرم، نه مان دیرم نه لنگر
چو روز آیه، بگردم گرد گیتی
چو شو آیه، به خشتی وانهم سر
خواندن این کتاب را به علاقه‌مندان تاریخ تصوّف و مطالعات فرهنگی پیشنهاد می‌کنم.
- این مقاله هم ممکن است برای شما جالب و خواندنی باشد: قلندران در سپیده‌دم تاریخ
در همین زمینه
