نظر ناتل خانلری درباره اشعار فروغ فرخزاد
دوشنبه, ۱۴ خرداد ۱۴۰۳، ۰۵:۱۶ ب.ظ
[ناصر حریری:] ممکن است که نظرتان را در مورد کارهای فروغ بفرمایید؟
[پرویز ناتل خانلری:] مقداری از اشعار فروغ واقعاً خوب هستند؛ اما در عین حال، او اشعاری دارد که خودش را در آنها لوس کرده و خواسته ادایی دربیاورد که معنا و اعتباری ندارد، مگر از جنبه فُکاهی. فروغ برای اولین بار در زبان فارسی بیان احساسات عاشقانهٔ زن را به میان آورده است. لذات احساسات زنانه به خوبی در کار فروغ دیده میشود. پیش از او، وقتی که شما دیوانهای زنان شاعر را میخواندید، هیچ نمیتوانستید بفهمید که آنها را واقعاً زنی سروده باشد. معانی و مضامین آن اشعار همانها بود که مردان میسرودند و میگفتند.
[ناصر حریری:] به این ترتیب ارزش کار فروغ در بیان این نوع احساسات است؟
[پرویز ناتل خانلری:] بله برای اینکه این کار تا پیش از فروغ در زبان فارسی سابقه نداشته است. نه در دیوان جهان خاتون که مفصل است و در عصر حافظ هم منتشر شد، نه در اشعار مسطورهٔ [مستورهٔ] کردستانی و نه در دیوان پروین اعتصامی، شما هرگز با چنین احساساتی برخورد نمیکنید، چرا که این نوع بیان در جامعه بسیار ناپسند شمرده میشد. جامعه نمیتوانست بپذیرد که زنی از احساسات و شهوات خود سخن بگوید. به همین جهت هم، زنان شاعر ما اصولاً نمیتوانستند چنین جرئتی به خودشان بدهند، اما فروغ این کار را کرد و این پرده را کنار زد. در ادبیات سایر کشورها هم این، نظایر خیلی زیادی ندارد. در آنجا هم زنی که با صداقت و شهامت احساساتش را بیان بکند نادرند [نادر است].
ناصر حریری (۱۳۶۶). هنر و ادبیات امروز: گفتوشنودی با دکتر پرویز ناتل خانلری و دکتر سیمین دانشور. چاپ اول. بابل: کتابسرای بابل. صفحات ۹۶-۹۷.
[پرویز ناتل خانلری:] مقداری از اشعار فروغ واقعاً خوب هستند؛ اما در عین حال، او اشعاری دارد که خودش را در آنها لوس کرده و خواسته ادایی دربیاورد که معنا و اعتباری ندارد، مگر از جنبه فُکاهی. فروغ برای اولین بار در زبان فارسی بیان احساسات عاشقانهٔ زن را به میان آورده است. لذات احساسات زنانه به خوبی در کار فروغ دیده میشود. پیش از او، وقتی که شما دیوانهای زنان شاعر را میخواندید، هیچ نمیتوانستید بفهمید که آنها را واقعاً زنی سروده باشد. معانی و مضامین آن اشعار همانها بود که مردان میسرودند و میگفتند.
[ناصر حریری:] به این ترتیب ارزش کار فروغ در بیان این نوع احساسات است؟
[پرویز ناتل خانلری:] بله برای اینکه این کار تا پیش از فروغ در زبان فارسی سابقه نداشته است. نه در دیوان جهان خاتون که مفصل است و در عصر حافظ هم منتشر شد، نه در اشعار مسطورهٔ [مستورهٔ] کردستانی و نه در دیوان پروین اعتصامی، شما هرگز با چنین احساساتی برخورد نمیکنید، چرا که این نوع بیان در جامعه بسیار ناپسند شمرده میشد. جامعه نمیتوانست بپذیرد که زنی از احساسات و شهوات خود سخن بگوید. به همین جهت هم، زنان شاعر ما اصولاً نمیتوانستند چنین جرئتی به خودشان بدهند، اما فروغ این کار را کرد و این پرده را کنار زد. در ادبیات سایر کشورها هم این، نظایر خیلی زیادی ندارد. در آنجا هم زنی که با صداقت و شهامت احساساتش را بیان بکند نادرند [نادر است].
ناصر حریری (۱۳۶۶). هنر و ادبیات امروز: گفتوشنودی با دکتر پرویز ناتل خانلری و دکتر سیمین دانشور. چاپ اول. بابل: کتابسرای بابل. صفحات ۹۶-۹۷.
- ۰۳/۰۳/۱۴