یکی از معروف‌ترین حکایات زندگی ابوالحسن خرقانی داستان دیدار ابن‌سینا با اوست. استاد شفیعی کدکنی در کتاب نوشته بر دریا که مجموعه‌ای از مقامات ابوالحسن خرقانی است، این دیدار را از سه منبع مختلف با اندک تفاوت‌هایی نقل کرده است؛ دیداری که سبب دگرگونی احوال ابن‌سینا می‌شود و او را از عالم فلسفه و استدلال به عالم عرفان و کشف و شهود می‌کشاند:
راجع به رابطۀ دختر و پسری که می‌خواهند با هم آشنا شوند تا شاید ازدواجی سر بگیرد، خیلی صحبت نمی‌شود. ما یا از اساس راجع به رابطه حرف نمی‌زنیم، یا حرف‌هایی که می‌زنیم زیادی قاعده‌دار و ترسناک است!
تمام تلاش گروهی این است که اصل و اساس را بر بدبینی و فریب‌خوردگی بگذارند. بنابراین تمام قاعده‌ها و صحبت‌هایی که مطرح می‌شود بیشتر آموزش بهانه‌گرفتن برای رد کردن است تا روش درست آشنایی.
این نوشته در خصوص این است که وقتی وارد یک رابطه شده‌ایم از چه چیزهایی پرهیز کنیم تا بعداً در موقعیت خسران و چه بسا تحقیرشدگی و آسیب روحی و عاطفی نباشیم.
تجربۀ من و کتاب‌ها و مقاله‌هایی که خوانده‌ام می‌گوید که اگر دچار یکی از این 6 حالت نشوید در این صورت تنها چیزی که می‌تواند به رابطه آسیب بزند مرگ یکی از طرفین است. دلیل من برای این ادعا خیلی ساده است: این 6 مورد، بنیادهایی اساسی‌تر در شخصیت فرد دارند. اگر فردی دچار یکی از این خصلت‌های بد نباشد، یعنی احتمالاً خیلی خصلت‌های بد دیگر را هم نخواهد داشت.
بنابراین برای داشتن یک رابطۀ موفق:
یونانیان باستان جغد را از نزدیک با خرد پیوند می‌دادند، به ویژه از طریق ارتباط آن با الهه آتنا. اما چرا آنها معتقد بودند که این پرنده شکاری تجسم حکمت است؟ جغد چه چیزی را به نماد عقل تبدیل کرده است و چه جنبه‌هایی از فرهنگ یونانی به این احترام کمک کرده است؟
نمادهای جغد در فرهنگ‌های مختلف به طور گسترده‌ای متفاوت است و تفاسیر متنوعی از این پرنده شبانه را منعکس می‌کند. در فرهنگ بومیان آمریکا، جغد معانی مختلفی داشت. برای هوپی، نماد مرگ بود، در حالی که برای مردم پوئبلو، محافظ و نماد خرد بود.
آنها معتقد بودند جغد به دلیل ماهیت شبانه‌اش می‌تواند حقایق پنهان را ببیند. در چین باستان، جغد اغلب ترسیده بود و به عنوان منادی بدبختی دیده می‌شد. با این حال، همان طور که در ظروف جغد برنزی سلسله شانگ دیده می‌شود، به دلیل ارتباطش با دنیای معنوی نیز مورد احترام بود.
در مصر باستان، جغد نه با خرد، بلکه با مرگ و زندگی پس از مرگ مرتبط بود. مصریان جغد را در هیروگلیف‌ها و هنر مقبره‌ها گنجانده بودند و آن را به جنبه‌های ناشناخته و مرموز مرگ مرتبط می‌کردند. به طور مشابه، جغد با دنیای زیرین و تاریکی در بین النهرین مرتبط بود.
«ملکه شب»، نقش برجسته معروف بابلی، الهه ای را با ویژگی های جغد مانند به تصویر می‌کشد که نشان دهنده ارتباط جغد با شب و ماوراء طبیعی است.
نویسنده: محمد کاشفیمدتها بود که می‌خواستم کتابی دربارۀ دو مرد بزرگ تاریخ ایران یعنی قائم‌مقام فراهانی و امیرکبیر بخوانم و ممکن نمی‌شد تا اینکه چند روز پیش فرصتی دست داد تا کتاب کوتاه و کم‌حجم «قائم‌مقام فراهانی و امیرکبیر» را بخوانم.
کتاب مذکور با مرور تاریخ ایران از عصر صفویه آغاز می‌شود: حکومت صفویه با هجوم افغان‌ها و کشته شدن شاه سلطان حسین صفوی، بعد از دویست سال حکمرانی بر ایران از هم پاشید. بعد از صفویان، نادرشاه افشار روی کار آمد و با انتقام گرفتن از افغان‌ها، روحیۀ ازدست‌رفتۀ ایرانیان را تا حدودی بازگرداند. نادرشاه بخش وسیعی از مدت حکمرانی‌اش را به کشورگشایی گذراند و چندان فرصت سیاست‌ورزی و سامان دادن به امور کشور را نیافت. سپس زندها به رهبری کریم‌خان زند به حکومت رسیدند. کریم‌خان در مدت کوتاه حکمرانی‌اش تا حدودی به اوضاع نابسامان کشور سروسامان داد. با مرگ کریم‌خان، آغامحمدخان، رهبر قوم قاجار، که اخته و اسیر در شیراز روزگار می‌گذراند، به تهران آمد و تاج پادشاهی بر سر نهاد و سلسلۀ قاجاریه را بنیان گذاشت. بعد از مرگ آغامحمدخان، برادرزادۀ او
کتاب «جنبش مشروطه» در پاسخ به این پرسش نوشته شده است که مشروطه در ایران چگونه به وجود آمد و چرا سرشت و سرنوشتی آن‌چنان پیدا کرد؟ این کتاب شامل پنج فصل و یک پی‌گفتار است. (اطلاعات بیشتر در ویکی‌پدیای فارسی: اینجا و اینجا)
برخی از پژوهشگران از جمله حسن میرعابدینی رمان «یوسف شاه: ستارگان فریب‌خورده» نوشتۀ فتحعلی آخوندزاده را طلیعۀ رمان ایرانی می‌دانند. آخوندزاده این رمان را در سال ۱۲۵۳ هـ . ش. به ترکی نوشت و بعداً محمدجعفر قراجه‌داغی آن را به فارسی برگرداند. وقایع رمان یوسف شاه برگرفته از واقعه‌ای تاریخی در سال هفتم سلطنت شاه عباس صفوی است که اسکندر بیک مُنشی آن را در «تاریخ عالم‌آرای عباسی» ثبت و ضبط کرده است و همین واقعه است که بعدها جلال آل‌احمد آن را دستمایۀ آفرینش رمان «نون والقلم» قرار می‌دهد.
جهان چیست؟ بگذر ز نیرنگ او
رهائی به چنگ آور از چنگ او
فلک در بلندی زمین در مغاک
یکی طشت خون و یکی طشت خاک
نبشته در این هر دو آلوده طشت
زخون سیاوش بسی سرگذشت
جهان گرچه آرامگاهی خوش است
شتابنده را نعل در آتش است
مقیمی نبینی در این باغ کس
تماشا کند هر یکی یک نفس...
دو در دارد این باغ آراسته
درو بند از او جمله برخاسته
درآ از در باغ و بنگر تمام
ز دیگر در باغ بیرون خرام
اگر عاقلی با گلی خو‌مگیر
که باشد به جا ماندنش ناگزیر
نظامی گنجه‌ای
🔸نعل در آتش کنایه از باوری است که معتقد بودند اگر اسم فردی را بر نعلی حک کرده و آن نعل را در آتش داغ کنند، آن فرد مفتون کسی می‌شود که این عمل را انجام داده است. کنایهٔ عمیق نظامی از مفتون شدن آدمی به ظواهر است.
بزرگداشت نظامی گنجه‌ای
امانوئل کانت فهمید که بین احترام به خود و احترام به جهان، پیوندی اساسی وجود دارد. ارزش‌هایی که هویتِ ما را تعریف می‌کنند الگوهایی هستند که در تعامل‌مان با دیگران به کار می‌بریم، و تنها وقتی می‌توانیم با دیگران کمی پیشرفت داشته باشیم که این پیشرفت را در خودمان ایجاد کرده باشیم. وقتی زندگیِ سرشار از خوشی و رضایتِ درونی را دنبال می‌کنیم، در واقع داریم از خودمان به عنوان وسیله‌ای برای رسیدن به اهدافی لذت‌بخش استفاده می‌کنیم. پس بهتر کردن خود به معنی تقویتِ شادی بیشتر نیست، بلکه به معنی تقویتِ احترام به خود است. این که به خودمان بگوییم بی‌ارزش و ناچیزیم، به همان اندازه اشتباه است که به دیگران بگویم بی‌ارزش و ناچیزند. دروغ به خود به اندازه دروغ به دیگران غیراخلاقی است. صدمه به خود به اندازۀ صدمه به دیگران نفرت‌انگیز است. دوست داشتن خود و یا مراقبت از خود چیزی نیست که لازم باشد آن را یاد بگیرید و یا تمرین کنید. این‌ها چیزهایی هستند که از نظر اخلاقی موظفید در خود تقویت کنید، حتی اگر تنها چیزهایی باشند که برای‌تان مانده‌اند.
کم‌کم رفت‌و‌آمد من با مرحوم دهخدا بسیار شد. در آن زمان شروع کرده بود به تألیف و تدوین امثال و حکم معروف خود. هر هفته روزهای پنج‌شنبه، اول شب چند‌تن از ما در خانۀ آن مرحوم جمع می‌شدیم. در آن زمان خانه‌ای در خیابان خانقاه در زاویۀ کوچۀ ظهیرالاسلام کرایه کرده بود. در خانه در هشتی کوچکی باز می‌شد و در دست راست هشتی در اطاق نشیمن او بود که سه پله بالا می‌رفت و سه در رو به حیاط داشت. مرحوم عباس اقبال آشتیانی و مرحوم رشید یاسمی و مرحوم عبدالحسین هژیر و آقایان نصراله فلسفی و مجتبی مینوی و من مدت‌های مدید در همان خانه گرد می‌آمدیم و سه چهار ساعت اول شب را با او بودیم.
نویسنده: حمید میرزا قاجار
قبل از معرفی این کتاب خوب و خواندنی، باید این نکته را گوشزد کنم که در طول تاریخ، اغلب حکومت‌ها وقتی بر سر کار آمده‌اند، کوشیده‌اند حکومت پیش از خود را یکسره بر باطل نشان دهند و سعی کرده‌اند هر جا نام و نشانی از حاکمان قبلی یافته‌اند، از صفحۀ روزگار بزدایند. حکومت پهلوی نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. رضاشاه بعد از اینکه در سال ۱۳۰۴
نویسنده: مهران کامروا
لینک خرید از
یکی از کتابهای مهم و قابل‌توجهی که در سال‌های اخیر دربارۀ انقلاب ایران به فارسی ترجمه شده، کتابی است با نام «انقلاب ایران: ریشه‌های ناآرامی و شورش» از مهران کامروا. مهران کامروا فارغ‌التحصیل دانشگاه کمبریج لندن و استاد تمام و مدیر مرکز مطالعات بین‌المللی و منطقه‌ای وابسته به دانشگاه جورج‌تاون در قطر است. کتاب اگرچه تقریباً قدیمی است و در سال ۱۹۹۰ نوشته شده است، اما این مسئله از ارزش آن نمی‌کاهد و ترجمۀ آن از سوی مصطفی مهرآیین در سال ۱۳۹۸ دال بر اهمیت و ارزش کتاب دارد و نشان می‌دهد که هنوز هم تحلیل نویسنده دربارۀ انقلاب ایران قابل‌تأمل و خواندنی است.
مقاله‌ای که پیش روی شماست از سایت مبلغ نقل شده است
استاد نصرالله پورجوادی از اساتید تاریخ اندیشه و تمدن کهن ایران زمین و مدیر سابق مرکز نشر دانشگاهی ایران اخیرا یادداشتی را با عنوان مسئله ملکیان با تمدن ایران نوشته است که در ادامه میخوانید:
از شنیدن ناسزایی که در یوتیوب دیدم یکی از استادان فلسفۀ اسلامی به جناب مصطفی ملکیان گفت، من هم مانند بسیاری از دوستان ملکیان متأسف شدم. بعضی از استادان دانشگاه هستند که به دلیل سوابق تحصیل در حوزه‌های علمیه هیچکس را جز خودشان قبول ندارند و فکر می کنند که آن علوم و فلسفۀ قرون وسطایی که خوانده اند، علم اولین و آخرین بوده و هر کس که آن علوم را به شیوۀ طلبه های قرون وسطایی نخوانده باشد نه فقط بی سواد بلکه بلانسبت «خر» است. اما جناب ملکیان در واقع نه فقط علوم حوزوی بلکه دانشگاهی را هم خوانده است و علاوه بر این که زبان علمی قرون وسطا را که عربی باشد، به خوبی این طلبۀ حوزه می داند ، به زبان علمی جدید یعنی انگلیسی هم مسلط است، در حالی که من مطمئنم این جناب طلبۀ استادشده یک جملۀ انگلیسی را در فلسفۀ جدید بدون استفاده از فرهنگ انگلیسی به فارسی قادر نیست بخواند. اما فضایل ملکیان در زباندانی او نیست؛ ملکیان یک متفکر اصیل و با صداقت است. کسی است که فلسفه را وسیلۀ ارتزاق یا رانتخواری قرار نداده است و به دلیل همین صداقت بوده که او هیچ سمت دانشگاهی ندارد، در حالی که اگر ما بخواهیم از پنج متفکر و استاد راستین فلسفه در کشور خود نام ببریم، ملکیان مطمئنا یکی از آنها خواهد بود . تنها خرده ای که من در تمام سال های آشنایی خود با ملکیان توانسته ام از او بگیرم به خاطر سخنان بی مایه و سطحی و نادرستی است که ایشان صرفا از روی بی اطلاعی در حق تاریخ فرهنگ و هنر و علم و فلسفه و دیانت ایران پیش از اسلام به زبان آورده است و به خاطر موضع خصمانه ای ست که ایشان نسبت به عناصرهویت ملی و فرهنگی ما ایرانیان اتخاذ کرده و می کنند.
قلندریّه در تاریخ: دگردیسی‌های یک ایدئولوژی اثر محمّدرضا شفیعی کدکنی کتابی است که به تاریخ قلندریه و ریشه‌های فکری آن می‌پردازد. نویسنده در همان آغاز کتاب می‌نویسد که در سال 1344 زمانی که دانشجوی دورهٔ دکتری زبان و ادبیّات فارسی در دانشگاه تهران بوده است، استاد بدیع‌الزّمان فروزانفر او را به جستجو در دو حوزه امر کرده‌اند، یکی تحقیق دربارهٔ ابوسعید ابوالخیر و دیگری جستجو دربارهٔ قلندریّه. و کتاب پیش رو ماحصل چهل و یک سال کندوکاو و پژوهش مستمر و مداوم ایشان در رابطه با این آیین بوده است. استاد شفیعی کدکنی بحث خود را با بررسی پیوند قلندریّه با چهار جریان فکری خراسانِ قرنِ سوم از جمله کرّامیّه، ملامتیّه، صوفیّه و اصحاب فتوّت آغاز می‌کند. سپس به ریشه‌شناسی واژهٔ «قلندر» می‌پردازد و با ارائهٔ ادلّه و اسنادی، «قلندر» را شکل دیگری از واژهٔ «کا+لنگر» به معنی
کتاب «تاریخ کهن قلندریه» نوشتهٔ احمد تارگون کارا مصطفی را خانم مرضیۀ سلیمانی ترجمه کرده است و در سال ۱۳۹۶ به چاپ رسانده است.
«تاریخ کهن قلندریه» ابتدا نحوهٔ برآمدن و شکل گرفتن قلندریه از دل تصوّف را نشان می‌دهد و سپس عقاید، افکار، منش و رفتارهای قلندران را مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهد، در ادامه به معرّفی سردمداران این جریان از جمله جمال‌الدّین ساوی، قطب‌الدّین حیدر و عثمان بابا می‌پردازد و در پایان نیز حوزهٔ گسترش این جریان را در خاورمیانهٔ عربی، ایران، هند و آسیای صغیر نشان می‌دهد. احمد تارگون قلندریه را اقلیّتی معترض به نهادهای رسمی صوفیه می‌داند؛ اقلیّتی که می‌کوشد تا با رفتارهای ضدّاجتماعی‌ای چون زُهد افراطی، لخت و عور شدن،
هر خارجی که وارد ایران می‌شود، تصوّر می‌نماید که ایرانیان مؤمن‌ترین ملل جهان می‌باشند. مذهب ملّی و رسمی ایران، اسلام می‌باشد. شب و روز، آیات کوچک و بزرگ قرآن و کلمات و عباراتی که از احادیث و اخبار مذهبی اقتباس شده، بر زبان مردم جاری است. اگر شما یک ربع ساعت با یک ایرانی صحبت کنید، خواهید دید که چندین مرتبه می‌گوید: ان‌شاءالله، ماشاءالله، خدا بزرگ است، سلام‌الله‌علیه، صلوات‌الله‌علیه و غیره. اگر احیاناً نام قرآن به میان بیاید، با نهایت تکریم این نام را تلقّی نموده و آن را کتاب خدا می‌خواند و چنان‌چه بخواهد عبارات و کلماتی چند از قرآن بیان نماید، آنها را به عنوان آیات کریمه معرفی می‌کند و اگر چند نفر از هم‌وطنانش هم اطراف او باشند، هنگام ادای این کلمات، باد در گلو می‌اندازد و حروف عربی را با خروج اصلی ادا می‌کند و یک نوع حال تفکّری به او دست داده، به طوری با خضوع، چشم به آسمان می‌اندازد که شخص تصوّر می‌نماید، وی یکی از مقدّسین بزرگ است. ولی در میان هر بیست نفر که با این خلوص نیّت ظاهری، اظهار قدس و وَرَع می‌نمایند مشکل بتوان یک نفر را یافت که باطناً هم چنین خلوص نیّت و قدس و وَرَعی داشته باشد. و عجب در این است با این که تمام ایرانیان از این موضوع اطّلاع دارند و می‌دانند که این اظهار تقدّس صوری است و باطنی نمی‌باشد؛ با این وصف، به روی خودشان و دیگران نمی‌آورند.
منبع: ژوزف آرتور گوبینو (۱۳۸۷). سه سال در ایران. ترجمه و اقتباس ذبیح‌الله منصوری. چاپ دوم. تهران: نگارستان کتاب. صفحهٔ ۹.
در همین زمینه
داگلاس نورث برندۀ نوبل اقتصاد می‌گوید اگر می‌خواهید بدانید کشوری توسعه می‌یابد یا نه، اصلاً سراغ فن‌آوری، کارخانه و ابزاری که استفاده می‌کنند نروید؛ این‌ها را به راحتی می‌توان خرید، دزدید یا کپی کرد. خیلی راحت می‌توان نفت فروخت و همۀ این‌ها را وارد کرد.
برای پی‌بردن به چشم‌انداز توسعه در یک کشور، به پیش‌دبستانی‌ها و دبستان‌ها بروید و ببینید که آنها چگونه بچه‌ها را آموزش می‌دهند. مهم نیست که چه آموزش می‌دهند، مهم این است که چگونه آموزش می‌دهند. اگر آنها فرزندان خود را صبور، خلاق، پرسش‌گر، نظم‌پذیر، خطرپذیر، دارای روحیۀ مشارکت جمعی و همکاری گروهی بار می‌آورند، در این صورت آنها انسان‌هایی خواهند داشت که توسعۀ جامعه را تضمین می‌کنند. اما اگر آنها فرزندان خود را مطیع، سرخورده، مقلد، دارای روحیۀ فردی، خودخواه و منفعت‌طلب بار می‌آورند در این صورت هیچ اتفاق مثبتی در چشم‌انداز توسعۀ آن کشور مشاهده نخواهد شد.
در همین زمینه
چند روز پیش در یک پست جداگانه (اینجا) به معرفی کتاب تأملات اثر مارکوس اورلیوس فیلسوف و امپراتور روم باستان پرداختم. در این پست برای تکمیل مطالب آن پست، بخش‌هایی از کتاب را برگزیده‌ام که امیدوارم برای شما مفید باشد.
این کتاب حاصل تأملات یکی از نامدارترین فیلسوفان رواقی در باب مسائل بنیادین حیات آدمی است. مارکوس اورلیوس در این اثر کلاسیک می کوشد، از منظری خود کاوانه، خواننده را در بصیرت هایی که از تأمل در مضامینی چون محدودیت های حیات آدمی، ناپایداری امور، قانون عقلانی حاکم بر چیزها، کردار درست در راه زندگی و معرفت به نفس حاصل کرده است، شریک سازد و او را به پیمودن طریق خود شناسی ترغیب کند.
مارکوس اورلیوس از امپراتوران بزرگ روم است که در سال های 121 الی 180 میلادی حکمرانی می کرده است. او یکی از پنج امپراتور خوب و یک فیلسوف رواقی است. داشتن چنین اندیشه ای در آن زمان نشان از شخصیتی بزرگ و ژرف نگر می دهد.
اورلیوس نمونه ی خوبی برای رویکرد افلاطون در توصیف مزایای شاه-فیلسوف برای تمدن یونان است.
همه آن چیزهایی که جرأت پرسیدنش را نداشتید.
نویسنده کتاب بیل برایسون در این کتاب، درباره موضوعاتی گوناگون از مهبانگ گرفته تا مکانیک کوانتوم و از تکامل تا زمین شناسی به بحث می پردازد. او در کتابش از طریق ماجراهای کاشفان و دانشمندان موضوعات علمی را به بحث می گذارد. او در این کتاب سعی می کند برخلاف کتابهای درسی، که به نظر او شوقی برای دانستن در خوانندگان برنمی انگیزند،(چرا که هیچ گاه به چراها، چگونه ها و چه هنگام ها در مورد اکتشافات علمی نمی پردازند،) موضوعات علمی را به شکلی جذاب ارائه دهد.
او با توجه به تجربه زندگی خودش که کتاب علمی درسی در دوران تحصیل باعث دلزدگی اش شده بود و تازه سال ها بعد بود که متوجه شد چقدر در مورد علم کم می داند،
دنیای سوفی (به نروژی: Sofies verden) یک رمان فلسفی اثر یاستین گوردر نویسنده نروژی است که چاپ اول آن در سال ۱۹۹۱ میلادی در نروژ منتشر شد. این اثر، داستانی است که تاریخ فلسفه را به زبانی ساده تشریح می‌کند. این کتاب تاکنون به ۵۴ زبان برگردانده شده و توجه همگان را به خود جلب کرده است.
